Big Bang

Lo Big Bang (pus rarament la Granda Explosion) es un modèl cosmologic que considèra que l'Univèrs actuau es lo resultat de l'expansion e dau refrejament d'un Univèrs iniciau infinidament caud e dens. Aparegut dins lo corrent deis ans 1920-1930, aqueu modèl es una consequéncia dau desvolopament dei calculs relativistas e de lor aplicacion a l'evolucion de l'Univèrs. En despiech de contestacions vivas, s'es pauc a pauc impausat, especialament après la descubèrta d'elements permetent de confiermar l'existéncia de condicions de temperatura e de pression fòrça importantas dins l'Univèrs i a aperaquí 13,7 miliards d'ans. Uei, es acceptat per la màger part de la comunautat scientifica qu'a completat la teoria amb divèrseis apòrts destinats a adaptar lo modèl ais observacions pus recentas. En particular, a partir de l'observacion dau fons cosmologic difüs, de la matèria visibla e de sa composicion, foguèt desvolopada una cronologia permetent de liar l'Univèrs actuau a la singularitat iniciala. Pasmens, en despiech de son nom de « Granda Explosion », aquela es pas considerada coma un fenomèn explosiu mai unicament coma una epòca de condensacion extrèma de l'Univèrs dins un espaci fòrça reduch. L'origina d'aquela singularitat es desconeguda. Dins aquò, se lo Big Bang es un modèl popular, demòra contestat e presenta de limits per explicar certanei fenomèns. De mai, certaneis adaptacions prepausadas son basadas sus d'elements de descubrir ò fòrça mau coneguts coma l'energia sorna e la matèria sorna. Ansin, lo Big Bang e quauquei modèls alternatius son totjorn l'objècte de recèrcas importantas de part dei fisicians e deis astronòms.